Zbiornik retencyjny to zbiornik z wodą utworzony w sztuczny sposób. Powstaje bowiem, kiedy rzeka zostaje zatamowana przez zaporę. Zapora natomiast stawiana jest w dolinach rzek i powoduje to spiętrzenie wody.
Ponieważ przed oraz za zaporą poziom wody różni się, to można wykorzystać ten spadek do produkcji energii elektrycznej, chociażby w elektrowniach szczytowo-pompowych. Żeby zmniejszyć koszty budowy często jeziora zaporowe powstają na terenach górskich. Natomiast oprócz funkcji związanych z pozyskiwaniem energii wodnej mogą też pełnić inne – przeciwpowodziową, gromadzenie wody użytkowej, irygacyjną czy rekreacyjną. Natomiast jeśli chodzi o wytwarzanie energii, to na przykład w elektrowniach szczytowo-pompowych odbywa się to w taki sposób, że kiedy w nocy zapotrzebowanie na prąd jest małe, to wykorzystuje się jego nadwyżkę i wpompowuje wodę znajdująca się u podstaw zapory do zbiornika górnego. Natomiast w ciągu dnia spuszcza się ją ze zbiornika na turbiny i produkuje potrzebny prąd. W sytuacjach kryzysowych istnieje możliwość uwolnienia dużej ilości mocy. Z pewnością zaletą jest to, że można sterować tym procesem. Zapory i zbiorniki retencyjne pełnią kilka pożytecznych funkcji, jednak ich tworzenie spotyka się również z głosami sprzeciwu. Chodzi o to, że ingerują w naturalne środowisko. Zmiany dotyczą przede wszystkim wyglądu i pracy rzek, a w związku z tym życia ryb oraz roślinności. Właśnie dlatego ekologiczny charakter elektrowni wodnych bywa jednak podważany. Zawsze trzeba rozważyć wszystkie plusy i minusy.
Zapory mogą być betonowe, żelbetonowe, ziemne, kamienno-betonowe. Najstarszy zbiornik retencyjny w Polsce znajduje się w miejscowości Zapora na rzece Brdzie. Warto wymienić tutaj najważniejsze zapory w naszym kraju. Oto miejscowości i rzeki na których występują: Solina na rzece San o wysokości 82 m, Pilchowice na rzece Bóbr 69 m, Czorsztyn (60 m) i Rożnów (49 m) na Dunajcu, Świnna Poręba na Skawie 50 m, Leśna na Kwisie 45 m, Lubachów na Bystrzycy 44 m, Dobczyce na Rabie 41 m, Besko na Wisłoku 38 m, Bukówka na Bobrze 38 m.